Vlaamse opera opent seizoen met Bergs Wozzeck

De Vlaamse Opera start haar nieuwe seizoen op 19 september met een ontegensprekelijk meesterwerk uit de twintigste eeuw. Vlaming Guy Joosten regisseert een nieuwe productie van Alban Bergs indrukwekkende Wozzeck. Hij leidt daarbij een team van uitzonderlijke namen als de bariton Gabriel Suovanen als Wozzeck en de Zwitserse sopraan Noëmi Nadelmann. De Britse maestro en expert in hedendaagse muziek Martyn Brabbins leidt voor het eerst het Symfonisch Orkest en Koor van de Vlaamse Opera. Ook Koen Crucke keert terug naar de Vlaamse Opera in de rol van der Narr.

Aan de rand van de samenleving, in een soort van woestenij probeert Wozzeck (Gabriel Suovanen) een normaal leven te leiden met zijn vriendin Marie (Noëmi Nadelmann) en hun kind. Als soldaat knapt Wozzeck allerlei klusjes op voor De kapitein (Peter Bronder). Daarnaast is hij het proefkonijn voor allerlei medische experimenten, uitgevoerd door De dokter (Friedemann Röhlig). Die experimenten zullen Wozzeck tot de waanzin drijven. Als Marie een affaire begint met De tamboer-majoor (Aleš Briscein), slaan bij Wozzeck de stoppen door en komt hij terecht in een draaikolk die hem meesleept naar de afgrond.

De kapper Johann Christian Woyzeck (1780-1824) had wellicht nooit kunnen vermoeden dat zijn naam zou voortleven als een van de belangrijkste operatitels uit de vorige eeuw. Ware het niet dat hij op 3 juni 1821 een passionele moord pleegt op zijn vriendin Johanna Christiana Woost, een vrouw die vele mannen heeft en vooral in het legermilieu. Hoewel Woyzeck de diagnose krijgt van psychisch labiel persoon, wordt hij openbaar terechtgesteld op 27 augustus 1824 in Leipzig. Het vonnis zorgt voor controverse en opent het debat over toerekeningsvatbaarheid. De jonge geneeskundestudent George Büchner (1813-1837) volgt de zaak in verschillende tijdschriften. De zaak Woyzeck en andere passionele moorden inspireren hem tot het toneelstuk met dezelfde titel. Bij zijn dood op amper 23-jarige leeftijd is het stuk onafgewerkt.

Als Alban Berg in 1914 de Weense première van een bewerking van het manuscript bijwoont, wil hij er onmiddellijk een opera van maken. Hij creëert de eerste opera die zich niet laat beperken door tonaliteit en bewijst daarmee dat een atonale compositie de basis kan zijn voor een grote dramatische structuur. Voor de klassieke muziek betekent dit een enorme emancipatie. Berg schetst met zijn muziek het toenemende isolement van een man die door zijn omgeving als een outcast en psychopaat wordt gezien. De atonaliteit staat voor de gestoorde relatie tussen het individu en de maatschappij. Niettemin bevat de partituur vele tonale passages en klassieke vormen die de wereld rondom Wozzeck een schijn van normaliteit geven.

Toen Berg zijn partituur klaar had in 1920 beschouwden collega's en vrienden het als onuitvoerbaar omwille van de eisen aan het orkest en de solisten. Het zou nog vijf jaar duren eer het werk in een volledige scenische productie zijn première zou kennen, maar vanaf die eerste voorstelling was het publiek volledig in de ban van de opera en dit door de uiterst expressieve muziek die de psychologische achtergrond van de handeling ondersteunt. Tegenwoordig wordt Wozzeck gezien als één van de belangrijkste meesterwerken uit de 20ste eeuw. Symfonisch is de partituur ijzersterk en de bekende tussenspelen tussen de korte scènes zouden Benjamin Britten geïnspireerd hebben bij zijn Peter Grimes. Link: www.vlaamseopera.be